Vraag een leerling aan welk vak hij een hekel heeft en de kans is groot dat het antwoord begrijpend lezen is. Vraag een leerkracht welk vak hij het minst graag geeft het gaat vaak over hetzelfde vakgebied. Dat kan geen toeval zijn.
De ultieme oorzaak van de impopulariteit van het genoemde vakgebied ligt waarschijnlijk in het ongrijpbare. Wat is begrijpend lezen eigenlijk precies? En hoe kun je er beter in worden? Gelukkig kunnen we er inmiddels wat zinnigere dingen over zeggen dan pakweg 10 jaar terug. Maar zo concreet als bij technisch lezen of spelling zal het nooit worden. Daarvoor is leesbegrip teveel verweven met intelligentie en algemene ontwikkeling.
Wetenschappers zijn het er wel over eens dat goede begrijpend lezers 4 dingen hebben. Ze kunnen vlot technisch lezen, hebben een goede woordenschat, beschikken over een brede achtergrondkennis en passen leesstrategieën toe. Interessant is wel dat de eerste drie zaken meer als voorwaardelijk worden gezien. De leesstrategieën zijn daarna het topje van de begrijpend lees-ijsberg.
In de malaise van de impopulariteit hebben ook verouderde begrijpend leesmethoden een belangrijk aandeel. Eerst waren ze onaantrekkelijk omdat ze voornamelijk lange teksten en ongerichte vragen voorschotelden. Toen dat stadium gepasseerd was, kwam er in veel methoden een overdaad aan instructie om de hoek kijken. Uitvoerig hardop denkende leerkrachten met, hoe kan het anders, leerlingen die wegzakken. Een normaal verschijnsel bij een didactiek die kinderen niet weet te pakken. Dus kwam er het punt dat er opvallend veel begrijpend leesmethoden versneld bij het grof vuil kwamen te staan.
De uitdaging van de nieuwe generatie onderwijsleermiddelen bij het vak begrijpend lezen is het beter kunnen motiveren van leerlingen en leerkrachten. Aansprekende teksten, veelal verwijzend naar de actualiteit, kunnen daarbij zorgen voor een doorbraak (Guthrie, 2002). Maar dit is niet alles. Ook de resultaatgerichtheid zal sterk moeten verbeteren. Gemotiveerd zijn heeft vrijwel altijd ook te maken met het bereiken van doelen. Effectieve begrijpend leesinstructie is daarbij van doorslaggevend belang. En opnieuw zal er daarbij ruime aandacht zijn voor instructie in de vorm van hardop denken. Maar niet meer op de traditionele eenrichtingswerkwijze met de pratende leerkracht en de (in het beste geval) luisterende kinderen. Hardop denken kan namelijk ook in een gespreksvorm, waarbij een goede vraagstelling en een niet voorspelbare beurtverdeling de betrokkenheid van leerlingen sterk kunnen verbeteren.
Die vraagstelling is iets waar niet te licht over gedacht moet worden. Goede hardop denkvragen, gebaseerd op evidence based leesstrategieën, schud je als leerkracht niet zomaar uit je mouw. Daarom zijn er experimenten gedaan waarbij de hardop denkvragen opgevoerd worden op het digitale schoolbord. Daarbij is de tekst op het bord te zien en verschijnen de gespreksvragen die het hardop denken voeden er direct naast. Afhankelijk van de voortgang van de bespreking kan er ook in de tekst gemarkeerd en gewerkt worden. Zowel door leerkrachten als leerlingen. De verwachtingen van deze ondersteunende digibordsoftware zijn hooggespannen. We gaan het kritisch volgen, maar het moet raar lopen willen ze niet waargemaakt worden.
Meer informatie over moderne begrijpend leesinstructie is te zien de onderstaande discussiefilm (bron: Trends in beeld, http://trendsinbeeld.blogspot.com).
De ultieme oorzaak van de impopulariteit van het genoemde vakgebied ligt waarschijnlijk in het ongrijpbare. Wat is begrijpend lezen eigenlijk precies? En hoe kun je er beter in worden? Gelukkig kunnen we er inmiddels wat zinnigere dingen over zeggen dan pakweg 10 jaar terug. Maar zo concreet als bij technisch lezen of spelling zal het nooit worden. Daarvoor is leesbegrip teveel verweven met intelligentie en algemene ontwikkeling.
Wetenschappers zijn het er wel over eens dat goede begrijpend lezers 4 dingen hebben. Ze kunnen vlot technisch lezen, hebben een goede woordenschat, beschikken over een brede achtergrondkennis en passen leesstrategieën toe. Interessant is wel dat de eerste drie zaken meer als voorwaardelijk worden gezien. De leesstrategieën zijn daarna het topje van de begrijpend lees-ijsberg.
In de malaise van de impopulariteit hebben ook verouderde begrijpend leesmethoden een belangrijk aandeel. Eerst waren ze onaantrekkelijk omdat ze voornamelijk lange teksten en ongerichte vragen voorschotelden. Toen dat stadium gepasseerd was, kwam er in veel methoden een overdaad aan instructie om de hoek kijken. Uitvoerig hardop denkende leerkrachten met, hoe kan het anders, leerlingen die wegzakken. Een normaal verschijnsel bij een didactiek die kinderen niet weet te pakken. Dus kwam er het punt dat er opvallend veel begrijpend leesmethoden versneld bij het grof vuil kwamen te staan.
De uitdaging van de nieuwe generatie onderwijsleermiddelen bij het vak begrijpend lezen is het beter kunnen motiveren van leerlingen en leerkrachten. Aansprekende teksten, veelal verwijzend naar de actualiteit, kunnen daarbij zorgen voor een doorbraak (Guthrie, 2002). Maar dit is niet alles. Ook de resultaatgerichtheid zal sterk moeten verbeteren. Gemotiveerd zijn heeft vrijwel altijd ook te maken met het bereiken van doelen. Effectieve begrijpend leesinstructie is daarbij van doorslaggevend belang. En opnieuw zal er daarbij ruime aandacht zijn voor instructie in de vorm van hardop denken. Maar niet meer op de traditionele eenrichtingswerkwijze met de pratende leerkracht en de (in het beste geval) luisterende kinderen. Hardop denken kan namelijk ook in een gespreksvorm, waarbij een goede vraagstelling en een niet voorspelbare beurtverdeling de betrokkenheid van leerlingen sterk kunnen verbeteren.
Die vraagstelling is iets waar niet te licht over gedacht moet worden. Goede hardop denkvragen, gebaseerd op evidence based leesstrategieën, schud je als leerkracht niet zomaar uit je mouw. Daarom zijn er experimenten gedaan waarbij de hardop denkvragen opgevoerd worden op het digitale schoolbord. Daarbij is de tekst op het bord te zien en verschijnen de gespreksvragen die het hardop denken voeden er direct naast. Afhankelijk van de voortgang van de bespreking kan er ook in de tekst gemarkeerd en gewerkt worden. Zowel door leerkrachten als leerlingen. De verwachtingen van deze ondersteunende digibordsoftware zijn hooggespannen. We gaan het kritisch volgen, maar het moet raar lopen willen ze niet waargemaakt worden.Meer informatie over moderne begrijpend leesinstructie is te zien de onderstaande discussiefilm (bron: Trends in beeld, http://trendsinbeeld.blogspot.com).
